Naturalne immunostymulatory egzogenne to preparaty pochodzenia bakteryjnego, roślinnego bądź pozyskiwane z grzybów, pobudzające układ odpornościowy. Obecne badania naukowe ukierunkowane są na poznanie dokładnych mechanizmów ich działania oraz polepszenie ich efektywności przy jednoczesnej redukcji nielicznych objawów ubocznych. Wydaje się, że efekty terapeutyczne preparatów bakteryjnych i izolowanych z grzybów wynikają w dużej mierze z aktywacji receptorów Toll-podobnych (TLR). Z kolei biologicznie czynne związki chemiczne izolowane z roślin aktywują komórki dzięki nieswoistej interakcji z ich powierzchnią. W pracy omówiono najważniejsze związki z wymienionych grup: bakteryjne – BCG, LPS; roślinne – jeżówkę (Echinacea spp.), jemiołę (Viscum album); pochodzące z grzybów – lentinan, schizofylan, krestin. Zwrócono uwagę na kierunki ich działania oraz zaznaczono obecne bądź potencjalne użycie w terapii. Spośród wymienionych preparatów najpowszechniej w medycynie stosowana jest BCG i preparaty jeżówki. BCG używana jest do leczenia powierzchownych guzów pęcherza moczowego. Efekt przeciwnowotworowy BCG wynika z wywoływania lokalnej reakcji zapalnej bądź z reakcji krzyżowej przeciwciał przeciw BCG z komórkami raka pęcherza. Z kolei jeżówka i wyizolowane z niej aktywne biologicznie związki, oprócz właściwości immunostymulujących wynikających z wpływu na nieswoistą odpowiedź immunologiczną, działają antyseptycznie i przeciwzapalnie. Właściwości immunostymulujące pozostałych omawianych preparatów są z reguły słabe. Preparaty te są okazjonalnie stosowane jako uzupełnienie konwencjonalnej terapii.