ZNAJDŹ ARTYKUŁ

Volume: 
Issue: 
1
Date of issue: 
Ruchome elementy genetyczne zidentyfikowano we wszystkich badanych do tej pory gatunkach zwierząt, grzybów oraz Protozoa. Tworzą one też istotny składnik genomów roślin. Podlegają one intensywnym procesom amplifikacji, a następnie są wstawiane w nowe miejsca. Ruchome elementy są zwykle dzielone na dwie duże klasy. Pierwsza to retrotranspozony, powstałe przy udziale RNA i odwrotnej transkryptazy; druga klasa to transpozony DNA, u których proces tworzenia nowych kopii i ich przemieszczanie odbywa się za pośrednictwem DNA i transpozazy. Do pierwszej z wymienionych należą m.in. pozbawione LTR (non-LTR) retrotranspozony typu SINE (krótkie rozproszone elementy jądrowe). Są to małe, nieautonomiczne sekwencje DNA, pozbawione otwartych ramek odczytu (ORF), które same nie mając zdolności kodowania białek niezbędnych w retropozycji wykorzystują do tego celu białka kodowane przez elementy typu LINEs (długie rozproszone elementy jądrowe) również zaliczane do tej samej klasy. SINE mają charakterystyczne elementy strukturalne, takie jak obecność kaset A i B wewnętrznego promotora RNA polimerazy III w części t-RNA-pokrewnej, zmiennej długości region t-RNA niepokrewny oraz krótki, bogaty w dA region 3'. U roślin wszystkie SINE, inaczej niż analogiczne sekwencje genomów zwierzęcych, wywodzą się z genów tRNA. Są one w roślinach także mniej obfite, a liczba kopii elementów danej rodziny wynosi zwykle kilkaset do kilku tysięcy w haploidalnym genomie (wobec 104–106 u zwierząt). Obecnie, z badanych genomów wyizolowano ponad 80 rodzin SINE, a p-SINE1 była pierwszą sekwencją omawianego typu opisaną u roślin. Została ona zidentyfikowana w intronach genu Waxy u Oryza sativa. Kolejne elementy SINE odnaleziono wśród innych Gramineae (Zea mays, Aegilops umbellulata, Triticum aestivum), a także w gatunkach dwuliściennych: u Brassicaceae (Arabidopsis thaliana, Brassica napus, Brassica oleracea), Solanaceae (Nicotiana tabacum, Capsicum annuum, Lycopersicon esculentum), Fabaceae (Medicago truncatula, Lotus japonicus, Glycine max). Zwykle są one rozproszone w genomach, rzadziej obecne w heterochromatynie, regionach przycentromerowych wykazując preferencje wobec regionów bogatych w geny. Mnogość i różnorodność elementów powtarzających się sprawia, że są one grupowane w charakterystyczne rodziny, a wysoki poziom polimorfizmu SINE sprawia, że w obrębie rodzin utworzono także liczne podrodziny. Wspomniana cecha czyni z sekwencji SINE użyteczne markery wykorzystywane m.in. w klasyfikacji odmian, gatunków roślin czy w filogenezie.
Download the article: 

Redakcja
Andrzej ŁUKASZYK – przewodniczący, Szczepan BILIŃSKI,
Mieczysław CHORĄŻY, Włodzimierz KOROHODA,
Leszek KUŹNICKI, Lech WOJTCZAK

Adres redakcji:
Katedra i Zakład Histologii i Embriologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, ul. Święcickiego 6, 60-781 Poznań, tel. +48 61 8546453, fax. +48 61 8546440, email: mnowicki@ump.edu.pl

PBK Postępby biologi komórki