ZNAJDŹ ARTYKUŁ

Volume: 
Issue: 
1
Date of issue: 
Promieniowanie UV jest jednym z najważniejszych czynników ryzyka powstawania nowotworów skóry zarówno w populacji ogólnej, jak też w grupie chorych po przeszczepieniach narządowych. Objawy kliniczne oparzenia słonecznego mają znamienne skutki molekularne na powstawanie nowotworów skóry. Kancerogenny wpływ promieniowania UV polega głównie na mechanizmach bezpośredniego uszkodzenia komórkowego DNA, pośredniego uszkodzenia DNA przez reaktywne formy tlenu oraz immunosupresji. Osłabieniu ulega miejscowa odporność w skórze (hamowanie reakcji nadwrażliwości kontaktowej), występuje też zmiana w morfologii i funkcji komórek Langerhansa, zmniejszenie zdolności komórek Langerhansa do prezentowania antygenu, uwalniania IL-10, TNF, IL-1, cis-UCA, hamowania ogólnej odpowiedzi immunologicznej (hamowanie reakcji nadwrażliwości typu późnego), uwalniania IL-1α, TNF i prostaglandyn E2, IL-10. UVB wykazuje działanie genotoksyczne, od powstawania substytucji pojedynczych zasad w miejscach zasad pirymidynowych, np. cytozyna (C) na tymina (T) czy też do mutacji tandemowych – CC na TT, poprzez aberracje chromosomowe do mutacji genomowych – poprzez wytworzenie fotoproduktów – dimerycznych form z sąsiadujących zasad pirymidynowych, głównie cyklobutanowych dimerów pirymidynowyh i w mniejszym stopniu fotoproduktów typu 6-4. UVA uszkadza DNA głównie przez generowanie reaktywnych form tlenu, które indukują powstanie uszkodzeń oksydacyjnych w postaci modyfikacji zasad azotowych (8-oksyguanina), jednoniciowych pęknięć i rzadziej dwuniciowych pęknięć w łańcuchu DNA. Głównym mechanizmem odpowiedzialnym za naprawę uszkodzeń DNA jest NER (Nucleotide Excision Repair). Wyróżnia się dwie odrębne drogi działania NER: GG-NER oraz TC-NER. Innym mechanizmem zapobiegającym kumulacjom mutacji jest MMR (Mismatch Repair). U chorych, u których komórki wykazują wadliwy MMR dochodzi do tolerancji inkorporowanej 6-TG w DNA, a przez dalszą replikację DNA z nienaprawionymi błędami dochodzi do kumulacji mutacji i jednocześnie zahamowania procesu apoptozy. Defekt MMR pozwala zatem na przeżycie i wzrost komórek z uszkodzonym DNA, powodując nowotworzenie. Wiadomo, że podstawowe leki immunosupresyjne, takie jak cyklosporyna A, takrolimus oraz azatiopryna zaburzają mechanizm naprawy NER, przez co prowadzą do mutagenezy indukowanej promieniowaniem UV w skórze i zwiększają ryzyko skórnej kancerogenezy, azatiopryna zaburza również MMR. Cyklosporyna A ma również działanie hamujące apoptozę, co może zwiększać mutagenezę indukowaną promieniowaniem UV i kancerogenezę. Natomiast nowa generacja leków – inhibitory mTOR (sirolimus, ewerolimus) przez hamowanie kinazy mTOR w szlaku AKT może zaburzać kontrolę cyklu komórkowego i indukować apoptozę, zwłaszcza w komórkach, w których supresorowano białko p53. Działanie to daje efekt przeciwnowotworowy, jednocześnie z działaniem immunosupresyjnym, co jest istotne u chorym po przeszczepieniu narządów.

Redakcja
Andrzej ŁUKASZYK – przewodniczący, Szczepan BILIŃSKI,
Mieczysław CHORĄŻY, Włodzimierz KOROHODA,
Leszek KUŹNICKI, Lech WOJTCZAK

Adres redakcji:
Katedra i Zakład Histologii i Embriologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, ul. Święcickiego 6, 60-781 Poznań, tel. +48 61 8546453, fax. +48 61 8546440, email: mnowicki@ump.edu.pl

PBK Postępby biologi komórki